حل مسئله چیست؟

حل مسئله یک مهارت است. در زندگی روزمره، در محیط کار و یا در خانواده مسائل و مسئله‌های متفاوتی وجود دارد. همه افراد روزانه با مسائل متفاوتی روبه‌رو هستند. اما موضوع مهم این است که هر فردی چگونه با مسائل مختلف زندگی‌اش برخورد می‌کند و چگونه آن‌ها را حل می‌کند.

چرا حل مسئله مهم است؟

گاهی اوقات به دلیل اینکه راه‌حل مشکلات و مسائلمان را نمی‌دانیم نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت می‌شویم و تصمیم می‌گیریم که تصمیمی نگیریم.
تصمیم نگرفتن خود یک تصمیم است. ما تصمیم می‌گیریم که به‌جای حل مشکل و حل مسئله آن را به حال خود رها کنیم.

علت اینکه به‌جای حل مسئله، تصمیم می‌گیریم که مشکل را به حال خود رها کنیم و برای آن تلاشی نکنیم، نداشتن مهارت کافی است.

شما هنگامی‌که ندانید چگونه یک مسئله را حل کنید، هر چه قدر هم که تلاش کنید برای آن راه‌حلی ندارید.

تفاوت زندگی افراد در روشی است که مسائل و مشکلاتشان را حل می‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهید که زندگی بهتری داشته باشید، باید هوشمندانه‌تر فکر کنید و تصمیمات بهتری بگیرید.

داستان حل مسئله

بگذارید مثالی بزنم. چندی پیش دریکی از کلاس‌هایم با فردی آشنا شدم. پس از چندین دقیقه گفت‌وگو به‌سرعت متوجه شدم که چه قدر فرد تیز و باهوشی است. او مشکلات متفاوتی داشت و در تلاش بود که به‌سرعت همه‌ی آن‌ها را برای من تعریف کند و از من یک پاسخ دریافت کند.

در تمام طول مدت صحبتش متوجه شدم که پرونده‌های باز زیادی در ذهنش دارد و می‌خواهد همه را باز نگه دارد و درعین‌حال پرانرژی و پرتوان باشد.

مشکل چه بود؟

پرانرژی و پرتوان بودن برای انجام دادن تمام برنامه‌های روزانه

راه‌حل چه بود؟

از او پرسیدم که به نظر شما راه‌حل چیست و او به‌سرعت پاسخ داد که باید بتواند انرژی بیشتری برای کارهای روزانه داشته باشد. او می‌گفت “من باید بتوانم تمام برنامه‌های روزانه‌ام را انجام دهم”

تحلیل مثال

اگر فرد گفته‌شده در مثال بالا مهارت حل مسئله را می‌دانست، قطعاً تصمیمات بهتری می‌گرفت و کلی پرونده باز در ذهنش نداشت. به همین جهت است که گفته می‌شود مهارت حل مسئله بسیار مهم است و باید آن را به‌خوبی بیاموزید.
در ادامه و بابیان کردن روش‌های حل مسئله، به تحلیل مسئله بالا نیز می‌پردازیم.

روش حل مسئله

در ابتدا باید مسئله را به‌صورت کامل و مشخص برای خود تعیین کنیم.

در مثال گفته‌شده مسئله اصلی چه بود؟

کمبود وقت؟ کمبود انرژی؟ مشخص نبودن هدف؟ بی‌برنامه بودن؟ انجام کارهای کم اولویت؟

• قدم اول در حل مسئله پیدا کردن هدف است. هدف و خواسته‌شده شما چیست؟

تحلیل داستان

چرا می‌خواهید در یک روز کارهای زیادی انجام دهید؟ او پاسخ داد تا فرد موفقی باشم.
از او پرسیدم می‌خواهی در چه چیزی موفق بشوی؟ او گفت در همه‌چیز. من باید در کل انسان موفقی باشم و باید بتوانم تمام برنامه‌های روزانه‌ام را انجام دهم.

خب اگر دقت کرده باشید موفق شدن نمی‌تواند هدف و خواسته اصلی این دوست ما باشد. باید از او سؤال شود که اگر موفق شوی چه احساسی داری؟ در آن صورت چه‌کاری می‌توانی انجام دهی که امروز نمی‌توانی انجام دهی؟
در ادامه صحبت متوجه شدم که این دوست ما از بی‌هدفی ناراحت است و درواقع خواسته اصلی او هدفمند شدن و خارج شدن از بی‌برنامگی است.

حل مسئله با تمرکز بر راه‌حل

در بسیاری از اوقات، تمام تمرکز و توجه افراد بر مشکل است. هنگامی‌که مشکل کانون توجه شما قرار می‌گیرد احساس بدی خواهید داشت. شما هر چه قدر تلاش کنید نمی‌توانید برای آن راه‌حل مناسبی پیدا کنید و ازاین‌رو ناامید می‌شوید.

هنگامی‌که احساس بدی دارید و ناامید شده‌اید، به‌جای اینکه اقدام کنید و مشکل را حل کنید، تصمیم می‌گیرید که کاری انجام ندهید.
بنابراین به‌جای درک درست از مسئله و حل کردن آن، درگیر افکار مزاحم می‌شویم و هیچ واکنشی نشان نمی‌دهیم.

• قدم دوم برای حل یک مسئله، تمرکز بر راه‌حل است.

ازاین‌پس هنگام رودررو شدن با یک مشکل از خود بپرسید چگونه می‌توانم آن را حل کنم؟

چه کسی می‌تواند در این راه به من کمک کند؟

اولین قدم برای حل این مسئله چیست؟

اگر معجزه‌ای اتفاق افتد و این مشکل حل شد، آن معجزه چه می‌تواند باشد؟

تحلیل

در داستان گفته‌شده مشخص شد که هدف اصلی فرد خارج شدن زندگی‌اش از بی‌برنامگی است.

هنگامی‌که خودش متوجه این موضوع شد با خوشحالی پرسید خب چیکار کنم من نمی‌خواهم بی‌برنامه باشم اما هستم. در تمام زندگی‌ام کارهای زیادی انجام می‌دهم و هدف هیچ‌کدام را نمی‌دانم. واقعاً فرد نامنظمی همانند من می‌تواند مسئولیت‌پذیر شود؟

سوا لاتی که آن شخص از خود می‌پرسد بازهم گمراه‌کننده است. او به‌جای تمرکز بر راه‌حل به مشکل خود نگاه می‌کند. او به‌جای پرسیدن “آیا من می‌توانم تغییر کند” باید بپرسد که “اولین قدم برای تغییر کردن چیست؟”، “برای هدفمند شدن باید چه تغییراتی در زندگی‌ام ایجاد کنم؟”

همان‌طور که متوجه شده‌اید به کار بردن روش‌های درست و اصولی حل مسئله زندگی هر فردی را تغییر خواهد داد.

تمرین‌ بهبود مهارت حل مسئله

یکی از مسائل و مشکلاتی را که مدت‌هاست با آن روبه‌رو هستید انتخاب کنید. همین‌الان یکی از آن‌ها را بر کاغذ بنویسید. سعی کنید خواسته واقعی خود را از آن مشکل را پیدا کنید. هنگامی‌که خواسته واقعی شما مشخص شد بر راه‌حل‌های موجود تمرکز کنید. کدام راه‌حل می‌تواند مفید باشد و به شما کمک کند؟ راه‌حل‌ها را بررسی کنید و یک راه‌حل نهایی برای خود انتخاب کنید.